Kedah bersempadan dengan negeri
Perlis dan bersempadan antarabangsa dengan Songkhla dan Yala wilayah Thailand ke utara. Ia juga bersempadan dengan negeri Perak di selatan dan Pulau Pinang ke arah barat daya.
Bukti arkeologi yang ditemui di Lembah Bujang mendedahkan bahawa sebuah kerajaan Hindu-Buddha memerintah Kedah purba mungkin seawal 110 Masihi Penemuan kuil, jeti terus, besi peleburan tapak, dan tugu-tugu batu bata tanah liat sejak hingga 110 Masihi menunjukkan bahawa laluan perdagangan maritim dengan selatan India Tamil yang kerajaan sudah ditubuhkan sejak masa itu. [3] penemuan di Lembah Bujang juga menjadikan Kedah sebagai tamadun purba yang tertua di Asia Tenggara. [4]
Rujukan ke Kedah purba mula-mula disebut dalam bahasa Tamil Paṭṭiṉappālai puisi yang ditulis pada akhir abad ke-2 Ia diterangkan barangan dari Kadaram "berkumpul bersama-sama di jalan-jalan luas" yang Chola modal. Selain daripada Kadaram, Kedah dikenali dengan nama yang berbeza di pelbagai kali dalam kesusasteraan India; Kataha-Nagara (dalam drama Mahotsava Kaumudi), You-Kataha (dalam Agni Purana), Kataha-Dvipa (dalam Samarāiccakahā), dan Kataha (dalam Kathasaritsagara). [5]
Dalam kesusasteraan timur tengah, Kedah purba telah dirujuk sebagai Qilah oleh Ibn Khordadbeh dalam Kitab al Masālik w'al Mamālik, Kalah-bar oleh Soleiman Siraf & Abu Zaid al Hassan di Silsilat al-Tawarikh (bergerak di Asia) , dan Kalah oleh Abu-Dulaf Misa'r Ibnu Muhalhil di Al-Risalah al-thaniyah. [6] Tang terkenal Dinasti sami Buddha, Yi Jing yang melawat kepulauan Melayu antara 688-695, juga menyebut tentang kerajaan yang dikenali sebagai Ka- Cha di bahagian utara Semenanjung Melayu, yang menurut beliau telah belayar 30 hari dari Bogha (Palembang), ibu kota Sribogha (Srivijaya). [7]
Menurut Hikayat Merong Mahawangsa atau Parameswara Kedah, Kedah telah diasaskan oleh seorang Hindu raja bernama Merong Mahawangsa. Menurut teks lanjut, Kesultanan Kedah bermula pada tahun 1136 apabila Raja Phra Ong Mahawangsa memeluk Islam dan menerima pakai nama Sultan Mudzafar Shah.
Dalam abad ke-7 dan 8, Kedah di bawah kawalan longgar Srivijaya [8], kemudian di bawah Siam, sehingga ia telah ditawan oleh kesultanan Melayu Melaka dalam abad ke-15. Dalam abad ke-17, Kedah diserang oleh Portugis selepas penaklukan mereka Melaka, dan dengan Aceh. Dengan harapan bahawa Britain akan melindungi apa yang kekal Kedah dari Siam, Sultan menyerahkan Pulau Pinang dan kemudian Seberang Perai kepada Inggeris pada akhir abad ke-18. Siam namun menawan Kedah pada tahun 1811, dan ia kekal di bawah kawalan Siam sehingga dipindahkan kepada British oleh Perjanjian Anglo-Siam 1909.
Dalam Perang Dunia II, Kedah (bersama-sama dengan Kelantan) merupakan bahagian pertama Malaya untuk diserang oleh Jepun. Jepun kembali Kedah untuk sekutu Thailand mereka yang telah ia dinamakan Syburi, tetapi ia kembali kepada pemerintahan British selepas berakhirnya perang. Kedah tambahan keberatan untuk Persekutuan Tanah Melayu pada tahun 1948.
Sejak tahun 1958, Sultan keturunan Kedah telah Tuanku Abdul Halim Mu'adzam Shah. Kesultanan Kedah bermula apabila ke-9 Kedah Maharaja Derbar Raja Masihi) memeluk Islam dan menukar namanya kepada Sultan Mudzafar Shah I. Sejak itu terdapat 27 Sultan yang memerintah negeri Kedah. Menteri Besar (Ketua Menteri) pada masa ini, Datuk Seri Azizan Abdul Razak dalam (Pakatan Rakyat-PAS).
Rencana utama: Geografi Kedah
Kebanyakan penduduk Kedah adalah orang Melayu, dan sedikit orang Cina dan India. Anggaran populasi mengikut kaum pada 2003 ialah: Melayu (1,336,352), Cina (252,987), India (122,911), Bukan warganegara (35,293), Lain-lain (27,532).
Negeri Kedah terbahagi kepada 12 daerah iaitu :-
- Bandar utama di Kedah adalah Alor Setar (ibu negeri, bandar diraja dan bandaraya utama), Sungai Petani (bakal bandaraya), Kulim (bandar perindustrian), Jitra, Langkawi (bandaraya pelancongan).
- Bandar lain di Kedah adalah Pendang, Pokok Sena (bandar satelit), Kuala Nerang, Bandar Baharu, Yan, Baling, Sik, Kuala Ketil
Bandar dan mukim di daerah :
Rencana utama: Sejarah Kedah
EXCO, yang diketuai oleh
Menteri Besar, memegang kuasa eksekutif dan merupakan badan yang membuat dasar kerajaan negeri. Menteri Besar yang dilantik oleh Sultan adalah daripada
parti politik yang memenangi kerusi yang terbanyak di dalam Dewan Undangan.Menteri Besar sekarang adalah Dato' Seri Ustaz Azizan Bin Abdul Razak.
Tangga | Daerah | Populasi 1980 | Populasi 1990 | Populasi 2000 | Populasi 2010 |
1 | Kuala Muda | 192,308 | 254,372 | 339,898 | 456,605 |
2 | Kota Setar | 279,567 | 322,354 | 354,433 | 366,787 |
3 | Kulim | 92,525 | 128,356 | 191,160 | 287,694 |
4 | Kubang Pasu | 129,808 | 157,963 | 186,265 | 220,740 |
5 | Baling | 104,858 | 114,845 | 124,947 | 135,646 |
6 | Pendang | 75,861 | 83,092 | 89,790 | 94,962 |
7 | Langkawi | 28,340 | 42,938 | 69,597 | 94,777 |
8 | Yan | 59,030 | 60,483 | 62,497 | 68,319 |
9 | Sik | 43,366 | 54,466 | 59,691 | 67,378 |
10 | Padang Terap | 40,428 | 50,726 | 55,899 | 62,896 |
11 | Pokok Sena | - | - | - | 49,506 |
12 | Bandar Baharu | 31,724 | 33,006 | 37,932 | 42,341 |
Kedah mempunyai keluasan sebanyak 9,425 km² meliputi 12 daerah iaitu
Kini Negeri Kedah bakal mempunyai dua buah bandaraya utama yang menjadikan negeri ini antara negeri yang mempunyai dua buah bandaraya selain negeri Selangor dan negeri Sarawak. Bandar Sungai Petani bakal menjadi status bandaraya pada tahun 2015
[3] yang menjadikan Majlis Perbandaran Sungai Petani Kedah kepada Majlis Bandaraya Sungai Petani. Rakyat Kedah mempunyai dua pilihan bandar utama yang menjanjikan sebuah kota raya yang maju serta membangun dalam industri masing-masing.
Selain itu, Negeri Kedah mempunyai dua buah bandar membangun naik iaitu Bandar Kulim yang terletak di selatan negeri dan Bandar Jitra yang terletak di utara negeri. Bandar-bandar ini pesat membangun seiring dengan kejayaan dua buah bandar utama tadi.
Selaku ibu negeri dan bandar diraja, Bandar Alor Setar adalah sebuah bandar yang memberi keutamaan dalam sektor pembangunan negeri dan ekonomi manakala Bandar Sungai Petani memberi keutamaan dalam sektor industri serta pembangunan perumahan terbesar. Bandar Kulim pula memfokuskan sektor industri berat selain Bandar Jitra yang memfokuskan sektor pembangunan pendidikan.
Tambahan lagi, Kerajaan Negeri Kedah sedang membangunkan Bandar Pokok Sena, di mana bandar tersebut dibangunkan bagi menampung populasi penduduk di Alor Setar sekali gus menjadi bandar satelit. Bandar Kuala Ketil pula dijanjikan dengan pembangunan institut pendidikan terbaru pembinaan Kampus Tetap Kolej Universiti Insaniah Kuala Ketil. Dalam 10 tahun akan datang, Bandar Pokok Sena dan Bandar Kuala Ketil akan menjadikan negeri Kedah antara negeriyang termaju di Malaysia seiring dengan slogan Kedah : Kedah Sejahtera.
Menurut Portal Warta Darul Aman, Daerah Yan akan dibangunkan sebagai pelabuhan utama di mana Pulau Bunting dibangunkan sebagai pelabuhan kargo serta Daerah Pendang dan Pekan Gurun dijadikan pusat pengumpulan kargo pelabuhan. Kerajaan Negeri Kedah juga akan memajukan Pulau Langkawi setanding dengan Phuket dan Koh Samui di Thailand melalui beberapa projek hartanah seperti hotel dan marina. Projek tersebut meletakkan Langkawi sebagai destinasi bukan saja menarik dari segi keindahan semula jadinya, malah keunikan kediaman percutian mewah menepati keinginan golongan elit dan hartawan dunia
Kerajaan Kedah juga tidak melupakan daerah pedalaman seperti Daerah Padang Terap di mana Padang Terap ini dibangunkan dusun buah-buahan utama negeri sebagai produk agro-tourism. Daerah Sik dan Baling kekal sebagai daerah yang menyimpan seribu keindahan melalui flora dan fauna nya yang segar mata memandang. Daerah Bandar Baharu kekal sebagai kawasan inap desa agar daerah ini menjadi kawasan tarikan pelancong.
[2]
Sultan Kedah DYMM Sultan Abdul Halim Shah Al-Haj
Sultanah Kedah DYMM Sultanah Hajah Haminah Hamidun
[sunting]Pentadbiran Negeri Kedah
Pentadbiran Negeri Kedah terletak di
Alor Setar iaitu di Bandar Muadzam Shah. Pada asalnya terletak di pusat bandar Alor Setar namun dipindah agar kesesakan lalu lintas dapat diatasi.
[sunting]Pihak Berkuasa Tempatan
Pembahagian pentadbiran bagi Modern Kedah terbahagi kepada 12 daerah pentadbiran. Ini 12 daerah, yang dibahagi menjadi pentadbiran
Majlis Bandar (
Majlis Bandaraya/ Perbandaran dan Daerah):
- Majlis Bandaraya Alor Setar (MBAS)
- Majlis Perbandaran Sungai Petani Kedah (MPSPK)
- Majlis Perbandaran Kulim (MPK)
- Pihak Berkuasa Tempatan Perindustrian Hi-Tech Kulim (HI-TECH Kulim)
- Majlis Perbandaran Langkawi Bandaraya Pelancongan (MPLBP)
- Majlis Daerah Bandar Baharu (MDBB)
- Majlis Daerah Kubang Pasu (MDKP)
- Majlis Daerah Padang Terap (MDPT)
- Pokok Sena (Pokok Sena sudah menjadi sebahagian daerah lain tetapi ditadbir oleh MBAS)
- Majlis Bandaraya Alor Setar (MBAS)
- Majlis Daerah Pendang (MDP)
- Majlis Daerah Baling (MDB)
- Sik (Daerah yang terbesar di Kedah)
- Majlis Daerah Sik (MDS)
- Majlis Daerah Yan (MDY)
[sunting]Universiti awam dan kolej awam
Negeri Kedah mempunyai Kampus
Universiti Utara Malaysia (UUM), yang terletak di
Bandar Baru Sintok. Secara rasmi ditubuhkan pada 16 Februari 1984. Universiti ini ditubuhkan dengan misi khusus memberikan peranan kepimpinan bagi pengurusan pendidikan di negeri ini. Pembentukan akademik di UUM termasuk Kolej Perniagaan (COB), Fakulti Undang-Undang, Kerajaan dan Pengajian Antarabangsa (COLGIS) dan Sekolah Tinggi Seni dan Sains (CAS).
[sunting]Universiti dan institusi pendidikan tinggi swasta
[sunting]Swasta dan sekolah umum
Terdapat beberapa sekolah dasar swasta dan awam atau sekolah menengah. Umum sekunder sekolah seperti Keat Hwa Secondary School, Biara Secondary School (Sebelumnya dikenali sebagai St Nicholas Biara Sekolah Menengah),
Kolej Sultan Abdul Hamid, Maktab Mahmud,
Sekolah Menengah Kebangsaan Sultan Badlishah,
Sekolah Menengah Kebangsaan Tajar, Sin Min SMP, Chio Min SMP,
SMK Sultanah Asma,
SMK Aman Jaya,
SMK Bakar Arang,
SMK Darulaman,
SMK Ibrahim,
SMK Dato' Syed Omar,
SMK Jitra,
SMK Mahsuri,
SMK Tunku Panglima Besar dan sekolah menengah swasta dll seperti Keat Hwa High School, Sin Min High School dan SM Sin Min. Selain itu, terdapat juga beberapa sekolah berasrama penuh (SBP) seperti, Sekolah Menengah Sultan Abdul Halim (turut dikenali sebagai Jenan), Sekolah Menengah Sains Sultan Muhammad Jiwa,Sekolah Menengah Sains Pokok Sena, SBPI Kubang Pasu dan Sekolah Menengah Sains Kubang Pasu. Tambahan pula terdapat sekolah untuk aliran teknik dan vokasional seperti
SMV Langkawi dan
SMT Alor Setar
[sunting]Institusi teknikal
Di Kedah terdapat tiga institusi teknikal di bawah naugan MARA, iaitu Institut Kemahiran MARA Sungai Petani, Institut Kemahiran MARA Alor Setar dan Institut Kemahiran MARA Sik.
[sunting]Sekolah berasrama
Negari ini juga mempunyai beberapa buah sekolah berasrama seperti Sekolah Berasrama Penuh dan Maktab Rendah Sains MARA (MRSM) yang terdapat di semua daerah.
-
[sunting]Pengangkutan Di Kedah
Negeri Kedah mempunyai sistem pengangkutan yang baik.
[3]
[sunting]Pengangkutan Darat
Kedah dihubungkan melalui
Lebuhraya Utara-Selatan dari
Kulim di selatan merentasi
Alor Setar sehingga ke
Bukit Kayu Hitam,
Kubang Pasu di utara. Selain itu, terdapat juga
Laluan Persekutuan yang selari dengan Lebuhraya Utara-Selatan.
Alor Setar dihubungi melalui Laluan Felderal 1 dan Lebuh Raya Utara Selatan. Dari Kuala Lumpur, perjalanan menggunakan kereta memakan masa hanya lima jam. Perkhidmatan kereta api dari Kuala Lumpur melalui Ekspress Langkawi ke bandar Alor Setar memakan masa selama lapan jam.
[4]
Selain itu, Laluan Utara-Selatan
KTM Antarabandar juga merentasi Kedah. Landasan Keretapi Eletrik Berkembar Ipoh-Padang Besar bakal merancakkan lagi sosioekonomi di Kedah. Seperti di negeri-negeri lain, di Kedah juga terdapat perkhidmatan bas dan teksi. Stesen bas utama yang berpusat di Stesen Bas Lama di pusat bandar yang telah dipindah ke Lebuhraya Sultanah Bahiyah di Mergong bagi menampung pertambahan penduduk.
[5]
[sunting]Pengangkutan Udara
Lapangan Terbang Sultan Abdul Halim terletak 13 km dari bandar, boleh menampung 800,000 penumpang. Terminal baru ini sedia beroperasi pada 5 Mei 2006. Terminal baru ini memiliki kapasiti untuk menerima operasi Airbus 330 dan landasannya pula dipanjangkan dari 1,963 meter panjang dan 45 meter lebar ke 2,745 meter panjang and 45 meter lebar. Pada 2005, lapangan terbang ini telah mengendalikan 323,669 penumpang bersama 3,267 pergerakan kapal terbang.
Pangkalan Latihan Tentera Udara Diraja Malaysia juga terletak dan menggunakan landasan dan lapangan terbang yang sama.
Pelabuhan yang terdapat di Kedah :
- Pelabuhan Kuala Kedah: terletak di Kuala Kedah, Alor Setar.
- Pelabuhan Kuah: terletak di Pekan Kuah, Pulau Langkawi.
[sunting]Ekonomi dan budaya
Rencana utama: Ekonomi Kedah
Rencana utama: Budaya di Kedah
Kedah dianggap Negeri "Jelapang Padi" Malaysia, mencakupi satu pertiga daripada keseluruhan pengeluaran beras Malaysia. Lain-lain produk pertanian, termasuk getah, kelapa sawit dan tembakau juga penting. Pelancongan, khususnya di pulau Langkawi semakin penting kerana kebanyakkan sumber pendapatan negeri lebih melalui pelancogan di Langkawi.
Lebih baru-baru ini, Kedah telah dimajukan ekonomi ke arah industri automotif dan aeroangkasa dengan Modenas dan Rencam Asia menubuhkan pangkalan di sini. Salah satu kelebihan utama ialah kos buruh yang rendah dan infrastruktur di tempat dengan
Lebuhraya Utara-Selatan dan berhampiran
Lapangan Terbang Antarabangsa Pulau Pinang. Pada tahun 1996,
Kulim Hi-Tech Park (KHTP) telah dibuka secara rasmi sebagai taman perindustrian teknologi tinggi yang pertama di Malaysia. Taman ini terdiri daripada jumlah keluasan tanah kira-kira 14,5 kilometer persegi (5.6 km ²). Banyak syarikat-syarikat tempatan dan asing, seperti Intel, Fuji Electric, Silterra, Infineon, First Solar, AIC Semiconductor, dan Showa Denko operasi kilang pengeluaran mereka di dalam laman web ini sejak itu.
Menurut Rancangan Malaysia Kesembilan, kawasan ekonomi ini adalah sebahagian daripada Wilayah Ekonomi Koridor Utara (NCER). Wilayah Ekonomi Koridor Utara adalah salah satu daripada tiga kawasan pembangunan yang ditubuhkan di Semenanjung Malaysia; kawasan pembangunan yang lain sebagai Iskandar Malaysia (atau Wilayah Ekonomi Johor Selatan) dan Wilayah Pembangunan Pantai Timur.
Hospital di Kedah adalah seperti di bawah:
[sunting]Hospital Kerajaan
- Hospital Sultanah Bahiyah
- Hospital Sultan Abdul Halim
- Hospital Kulim
- Hospital Langkawi
- Hospital Jitra
- Hospital Yan
- Hospital Sik
- Hospital Baling
- Hospital Kuala Nerang
- Hospital Besar Alor Setar
[sunting]Hospital Swasta
- Metro Specialist Hospital Sungai Petani
- Pantai Hospital Utara Sungai Petani
- Kedah Medical Centre Alor Setar
- Putra Medical Centre Alor Setar
- Pantai Hospital Alor Setar
[sunting]Pelancongan di Kedah
Rencana utama: Sukan Malaysia
Kedah menjadi tuan rumah Sukan Malaysia pada 24 Mei 2006 - 4 Jun 2006. Perasmian akan diadakan di
Stadium Darul Aman